In de tandheelkunde is chloorhexidine een veelgebruikte stof, die je kunt gebruiken in de vorm van gels, spoelmiddelen en sprays. Ook wordt deze stof gebruikt door de tandheelkundige tijdens de behandelingen.
In dit blog leg ik uit wat chloorhexidine precies is, waarvoor je het kunt gebruiken en welke soorten en alternatieven er zijn.
Wat is chloorhexidine precies?
Chloorhexidine is een ontsmettend middel, het doodt vele bacteriën die in de mondholte voorkomen, die bijvoorbeeld gaatjes of ontstekingen van het tandvlees kunnen veroorzaken.
De bacteriedodende eigenschappen van deze stof worden in de producten voor de mond verwerkt in concentraties van 0.05- 0.20 procent.
Het voordeel van chloorhexidine is dat het zich hecht aan de huid of slijmvliezen en zo nog langere tijd zijn werk doet.
Het kan daar tot nog 6 uur hechten en zijn werk doen.
Ook in ziekenhuizen wordt het regelmatig gebruikt om dingen te ontsmetten en ze noemen het daarom ook wel het witte jodium of alternatief voor jodium.
Wanneer gebruik je deze stof?
In principe gebruik je dit middel alleen wanneer klachten zich voordoen of als je dit op advies van de arts preventief moet gebruiken.
Het is overigens tegenwoordig vrij verkrijgbaar zonder recept bij de apotheek of drogist. Toch is het niet verstandig dit product voor een langere periode zomaar toe te passen.
In de meeste gevallen wordt een chloorhexidineproduct geadviseerd door de tandarts of mondhygienist.
Veelal is dit nodig om de cariësactiviteit af te remmen of een ontsteking in de mond weg te nemen en te behandelen.
Je kan hierbij denken aan een tandvleesontsteking die niet vanzelf weg wil gaan, aan een wond in de mondholte of een grote blaar. Of preventief na het trekken van een tand of kies, of na het zetten van een gebitsimplantaat.
Ook zie je soms een heftige irritatie in de mondslijmvliezen en dan kan een korte periode spoelen met chloorhexidine uitkomst bieden.
Wanneer je in een korte periode van een mondprobleem af wil komen is het vaak handig om de meest geconcentreerde versie te kiezen. Meestal wordt er dan gekozen voor een 0.20% mondspoelmiddel.
Wat niet iedereen weet is dat je deze geconcentreerde versie maar een kortere periode mag gebruiken.
Maximaal 3 weken gebruiken en dan moet je er mee stoppen, doe je dit niet dan kan je last krijgen van de bijwerkingen van het middel waar ik later meer over ga vertellen.
De minder sterke versie 0.05% wordt vaker ingezet wanneer het verstandig is het product een langere periode te gebruiken.
Dit is bijvoorbeeld handig bij mensen die niet zelf kunnen poetsen. Denk aan de behandeling na een grote chirurgische operatie in de mond of wanneer je in een verpleegtehuis ligt.
Ook wordt de minder sterke variant vaak ingezet als nazorg, wanneer er een tandvleesbehandeling heeft plaatsgevonden of wanneer mensen snel terugval hebben met hun mondprobleem.
Welke producten zijn er?
De meest toegepaste producten met chloorhexidine zijn de tandpasta in gelvorm, mondspoelmiddel, mondspray en gel voor op de ragers.
Dit laatste product heeft de laagste concentratie chloorhexidine en is geschikt om langere tijd te gebruiken. Je kunt een klein drupje gel op de ragers doen en daarmee de ruimtes tussen de tanden en kiezen reinigen.
Het mondspoelmiddel is het meest gekozen middel en is er inmiddels in diverse concentraties.
Ook zijn er inmiddels merken verkijgbaar waarbij de bijwerkingen van chloorhexidine nauwelijks of niet tot uiting komen. Door toevoeging van vitamine C bij de chloorhexidine zullen de bijwerkingen dan niet optreden.
Welke bijwerkingen zijn er?
Wanneer je een langere periode de stof chloorhexidine gebruikt, denk aan een periode langer dan 3-4 weken kun je verkleuring aan de tanden en tong gaan zien. Een nare zwart/bruine verkleuring die je zelf niet meer wegkrijgt. Ook voor de mondhygienist is de verkleuring vaak wat lastiger te verwijderen. Een andere vervelende bijwerking is dat je smaak en mondgevoel kan veranderen. Mensen ervaren een bittere vreemde smaak en kunnen minder genieten van hun voedsel of ervaren een stroef gevoel in de mond.
Als je alleen een korte periode deze producten gebruikt heb je hier vaak geen last van, toch zijn er personen die binnen 3 weken deze bijwerkingen zal krijgen en vaak is dat te wijten aan het gebruik van tabak, koffie en rode wijn.
Welke alternatieven zijn er?
In principe is er geen alternatief voor chloorhexidine wat in de tandheelkunde net zo vaak wordt voorgeschreven.
Van alle stoffen met een antibacteriele werking heeft chloorhexidine in jarenlange onderzoeken altijd bewezen zeer effectief te zijn.
Voorheen werd vaak gekozen voor waterstofperoxide verdunning of het product Bocasan wanneer er een sterke antibacteriele werking nodig was.
Dat laatste middel is echter niet meer verkrijgbaar en waterstofperoxide wordt minder vaak gebruikt vanwege de smaak. Op dit moment wordt het echter wel heel vaak gebruikt om mensen te laten spoelen vooraf een tandheelkundige behandeling. Dit omdat waterstofperoxide ook antivirale effecten heeft en men daarmee hoopt Corona buiten de praktijkdeuren te houden.
Wanneer de klachten minder ernstig zijn en je op langere periode een licht antibacteriele werking wilt zijn er zeker ook minder chemische alternatieven.
Denk dan aan middelen met Manuka (honing), actief zuurstof, xylitol of echinea.