Dat we nu in een stressvolle periode leven dat weten we allemaal. Ik zie in de praktijk op het moment meer mensen met klachten door stress. In de mond uit deze stress zich vaak in het tanden knarsen of klemmen. 

Sommige mensen zijn zich hiervan bewust, of worden er door de partner op gewezen dat ze ’s nachts heel wat geluiden produceren door het knarsen. Ook zijn er veel mensen zich niet bewust van dat ze in tijden van spanning knarsen of klemmen.

In dit blog leg ik uit wat het verschil is tussen knarsen en klemmen, wat voor problemen het geeft in de mond, welke andere lichamelijke problemen zich hierdoor kunnen voortdoen en wat je eraan kan doen.

Tandenknarsen of klemmen?

Bruxisme is een tandheelkundige term die wordt gegeven aan beide vormen knarsen en klemmen. Het knarsen is eigenlijk het krachtig over elkaar heen schuiven van tanden en kiezen. Meestal gebeurt dit in de nacht, maar sommige mensen doen dit ook onbewust overdag. Dit gaat gepaard met een naar en hinderlijk geluid en zal op den duur schade geven aan het gebit. Knarsen komt voor bij verschillende leeftijden. Zelfs kinderen kunnen dit doen, meestal is het bij kinderen tijdelijk van aard en niet echt een gevolg van stress.

Kaakklemmen is het krachtig op elkaar klemmen van tanden en kiezen. Dit geeft meestal geen geluid en wordt net zo vaak overdag gedaan als ’s nachts. Heel veel mensen weten niet dat zij klemmen. Meestal komen ze hier achter doordat ze last krijgen van kaakklachten.

De exacte oorzaak van bruxisme is vaak moeilijk te achterhalen. Stress, slaapstoornissen, medicijnen, drugs (XTC) roken en alcoholgebruik worden wel vaker in relatie gebracht. Ook zijn er aanwijzingen dat er ziekten van het centrale zenuwstelsel oorzaak kunnen zijn van bruxisme, denk hierbij aan de ziekte Parkinson of Hungtington.

Hoe kom je erachter?

Wanneer je zelf het idee hebt dat je misschien een van deze vormen van bruxisme doet is het handig dit te laten onderzoeken door de tandarts. Of wanneer je partner knarsgeluiden hoort in de slaap is het handig dit altijd te melden bij je tandarts. Meestal is de tandarts de aangewezen persoon om dit probleem op te sporen en niet de huisarts.

De tandarts zal het gebit nauwkeurig nakijken op sporen van gebitsslijtage. Een tandarts kan aan gebitsslijtage zien waardoor het komt en welke tanden en kiezen op elkaar slijten. Ook kunnen de gebitselementen afdrukken geven in het wangslijmvlies of de tong en kunnen er breuken zichtbaar zijn in vullingen of kronen.

De gevolgen van bruxisme

In eerste instantie lijken tandenknarsen en klemmen best onschuldig. Heel veel mensen doen dit. Toch kunnen deze vormen van bruxisme op langerer tijd voor nare klachten zorgen in heel het lichaam.

In de mond zal je kunnen zien dat tanden en kiezen gaan slijten. Mooie knobbels op de kiezen zullen veranderen in een plat oppervlakte. Tanden krijgen vaak een donkere lijn vanaf de bovenkant gezien (dit is het tandbeen wat zichtbaar wordt) en op den duur zullen er hele kleine en korte muizentandjes overblijven. Kroon, brugwerk en vullingen zullen vaak al eerder gaan sluiten. Glazuur is immers heel sterk.

Ook kunnen er klachten ontstaan in de kaakspieren, deze kunnen een scherpe en zeurende pijn veroorzaken die vaak wordt verward met kiespijn. De kaken kunnen uiteindelijk ook voor de nodige klachten  gaan zorgen, ze kunnen pijn doen, zorgen voor krakende geluiden of uit de kom schieten. In het ergste geval zal de overbelasting op de tanden en kiezen kunnen zorgen voor pijnklachten en kan de zenuw worden aangetast.

Andere lichamelijke klachten waar minder snel aan wordt gedacht is bijvoorbeeld hoofdpijn, nekklachten of spierpijn in het gezicht. De spieren van het kouwstelsel en de kaken staan allemaal in verbinding met de spieren in de nek, hoofd en gelaat.Maar ook rug en schouderklachten worden regelmatig genoemd, en duizeligheid of tinnitus komen soms voor.

Wat kan je eraan doen?

Wanneer de tandarts het gebit en mondholte nauwkeurig heeft onderzocht  en alle vragen over andere lichamelijke dingen heeft gesteld kan hij of zij beoordelen welke doorverwijzing te doen.Zo kan de tandarts bijvoorbeeld beginnen met een doorverwijzing naar een orofaciaal fysiotherapeut.

Later of wanneer blijkt dat de knarsproblemen ernstig zijn, kan er ook een slaaponderzoek worden gedaan in het ziekenhuis of gespecialiseerde centra. Bij een slaaponderzoek wordt met speciale apparatuur de spanning in de kauwspieren, ademhalingpatronen en hersenactiviteit geregistreerd. Uit deze onderzoeken blijkt precies in welke mate iemand CMD klachten heeft en kan er een bitje of beugel worden aangemeten.

De orofaciaal fysiotherapeut doet een anamnesegesprek en bepaalde leefpatronen te onderzoeken, doet een lichamelijk onderzoek en kijkt in de mond. Daarbij is ook de stand van het gehele lichaam en het hoofd belangrijk en worden de wervels nagekeken. De spieren rondom gezicht en kaken worden nagelopen en gevoeld. Afhankelijk van de klachten kan een behandeling bestaan uit massage van binnen en buitenzijde van de mond, nek, hoofd en hals.

Indien nodig worden gewrichten gemobiliseerd. Ook krijgt de patient tips en houdingsinstructies en adviezen over het afleren van verkeerde gewoonten. Oefeningen voor thuis horen hier ook bij en krijg je instructies voor een massage thuis om klachten te verhelpen.